Κουρμπέ, Γκιστάβ

(Gustav Courbet, Ορνάν, Γαλλία 1819 – Λα Τουρ ντε Πελζ, Ελβετία 1877). Γάλλος ζωγράφος. Στην Ορνάν, όπου ξεκίνησε τις σπουδές του, συνδέθηκε φιλικά με τον Μαξ Μπισόν. Αργότερα, γράφτηκε στο κολέγιο της Μπεζανσόν (1837) και μελέτησε σχέδιο με τον Σαρλ Αντουάν Φλαζουλό. Το 1840 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και συνέχισε την εκπαίδευσή του αντιγράφοντας ελεύθερα κυρίως τον Ρέμπραντ, τον Φραντς Χαλς, τον Βαν Ντάικ, τον Βελάσκεθ κ.ά. Το 1844 εξέθεσε για πρώτη φορά, στο παρισινό Σαλόν, την Αυτοπροσωπογραφία με τον μαύρο σκύλο, έργο του 1842 (Μουσείο του Petit Palais, Παρίσι). Αλλά στο Σαλόν του 1847 τα έργα του –πολύ διαφορετικά, τόσο από άποψη τεχνικής όσο και θεματογραφίας από την ακαδημαϊκή και την ιστορική ζωγραφική που επικρατούσε τότε– απορρίφθηκαν. Σε αυτά ανήκε και το πολύ γνωστό Άντρας με πίπα (Μουσείο Μονπελιέ). Έλαβε ενεργά μέρος στην επανάσταση του 1848, που εγκαθίδρυσε τη δημοκρατία στη Γαλλία, και επωφελήθηκε από την κατάργηση της ακαδημαϊκής κριτικής επιτροπής του Σαλόν για να εκθέσει πολλά έργα του, που είχαν άλλοτε απορριφθεί. Μεγάλη εντύπωση προξένησε, στο Σαλόν του 1848, ο πίνακάς του Απόδειπνο στην Ορνάν (Μουσείο Καλών Τεχνών, Λιλ). Στα έργα του 1850 ανήκουν οι Εργάτες που σπάζουν πέτρες (καταστράφηκε κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο μαζί με την πινακοθήκη της Δρέσδης στην οποία ανήκε) και η Κηδεία στην Ορνάν (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι). Τα έργα αυτά προκάλεσαν την αντίδραση του κοινού και ζωηρές συζητήσεις μεταξύ κριτικών και καλλιτεχνών (Σανφλερί, Καστανιαρί, Προυντόν). Οι Εργάτες που σπάζουν πέτρες εμφορούνται από το ιδεώδες της κοινωνικής επανάστασης και την πρόθεση του Κ. να εξάρει τους ταπεινούς της κοινωνίας, αποδεικνύοντας τα αντιαριστοκρατικά του αισθήματα. Στην Κηδεία στην Ορνάν –πίνακας διαστάσεων 3,14 x 6,65 μ., τον οποίο ο Κ. αναγκάστηκε να ζωγραφίσει υπό δυσμενείς συνθήκες, χωρίς να έχει τον απαραίτητο χώρο για να απομακρυνθεί και να δει τη συνολική εντύπωση του έργου από κάποια απόσταση– δημιούργησε μία μεγάλη σύνθεση με προσωπογραφίες εκ του φυσικού, σύμφωνα με τον ολλανδικό τρόπο. Το 1853, το έργο του Οι λουόμενες (Μουσείο Φαμπρ, Μονπελιέ) θεωρήθηκε απρεπές και προκάλεσε την περιφρόνηση του αυτοκράτορα. Για την Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού του 1855, ο Κ. παρουσίασε την Κηδεία στην Ορνάν, τις Λουόμενες και το περίφημο Εργαστήριο του ζωγράφου (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι). Επειδή τα έργα αυτά δεν έγιναν δεκτά από την κριτική επιτροπή, ο Κ., με τη βοήθεια του φίλου του Μπριγιά, κατασκεύασε ένα δικό του περίπτερο –το Περίπτερο του ρεαλισμού– στο οποίο στέγασε μία μεγάλη ατομική έκθεση και δημοσίευσε έναν κατάλογο όπου διατύπωσε την πρόθεσή του να κάνει «ζωντανή τέχνη». Το Εργαστήριο του ζωγράφου αποτελεί τις πεποιθήσεις της ζωής και του κόσμου του καλλιτέχνη. Ο Ντελακρουά το αναγνώρισε αμέσως ως αριστούργημα και εκτίμησε τη σύνθεσή του και την αίσθηση της ατμόσφαιρας. Ακριβώς ύστερα από αυτή τη ρεαλιστική περίοδο, ωστόσο, ο Κ. άρχισε να ενδίδει στις προτιμήσεις του κοινού και εγκατέλειψε τον ρεαλισμό, ζωγραφίζοντας θέματα εμπνευσμένα από τη φύση, πολυάριθμες κυνηγετικές σκηνές, τοπία, θαλασσογραφίες και μία σειρά γυναικείων γυμνών, από τα οποία το πιο γνωστό είναι η Γυναίκα με τον παπαγάλο του 1861 (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη). Τον Ιούνιο του 1870, του αποδόθηκε ο σταυρός του τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής. Ο K., φανατικός δημοκράτης, αποποιήθηκε την πιο σημαντική τιμητική διάκριση της αυτοκρατορίας, όπως είχε κάνει και ο Ντομιέ. Μετά το 1870 αναμείχθηκε στα πολιτικά γεγονότα και φυλακίστηκε για έξι μήνες (1871). Το 1873 αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ελβετία όπου έμεινε έως το τέλος της ζωής του. Στην περίοδο αυτή ανήκουν πολλές νεκρές φύσεις με καρπούς και άνθη, προσωπογραφίες και τοπία, θαλασσογραφίες και απόψεις του πύργου Σιγιόν στη λίμνη Λεμάν. «Αυτοπροσωπογραφία με τον μαύρο σκύλο» του Γάλλου ζωγράφου Γκιστάβ Κουρμπέ, που εκτέθηκε πρώτη φορά στο παρισινό Σαλόν του 1842 (Μουσείο του Petit Palais, Παρίσι). «Κηδεία στην Ορνάν» (1850), έργο του Γκιστάβ Κουρμπέ· με τον τεράστιο αυτό πίνακα, ο Γάλλος ζωγράφος δημιούργησε μία σύνθεση πραγματικών προσωπογραφιών, κατά τον ολλανδικό τρόπο (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι). «Η θύελλα», από τους χαρακτηριστικότερους πίνακες του Γάλλου ζωγράφου Γκιστάβ Κουρμπέ (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι).